Goethe: Kök Sözcükler. Orfik

Lily Seika Jones, Orpheus & Eurydice  - A Tragic Love Story

Prolog: Hiç kimse bir "ben" olmanın yükünden kaçamaz. Bir taş, taş olmaklığından sorumlu değildir. O, tamlığı içinde öylece var olur. İnsan ise ben oluşundan, benliğinden sorumludur. "Kök Sözcükler. Orfik", ben olma talebinde bulunan insanın, talih, aşk, zaruret (zorunluluk) ve umut okullarından geçmek zorunda oluşunu anlatır. Tanrısal bir tınıya sahip bu şiir varoluşa dair neredeyse her şeyi anlatıyor. (Gökhan Özcan)

Benlik

Tıpkı senin dünyaya tevdi edildiğin gün

Güneşin gezegenlere selam durduğu gibi,

Sen de hemen ve hep ve hep serpildin

Başlangıçta uyduğun yasaya göre.

Kendin olmalısın sen, kendinden kaçamazsın ki

Öyle demişti Sibyllinler zaten, keza peygamberler;

Ve hiçbir vakit ve hiçbir kudret parçalayamaz

Yaşayarak kendini geliştirmekte olan hakkedilmiş biçimi.


Talih

Yine de katı sınırın etrafında dolanır tatlılıkla

Bir değişen, gezinir bizimle ve çevremizde;

Yalnız kalmazsın hiç, geliştirirsin kendini adaba uygun

Ve davranırsın keza başkalarının davrandığı gibi:

Hayatımızda bir oraya bir buraya gider o,

Oyuncaktır ve oynanır onunla mütemadiyen.

Hanidir yılların çemberi sessizce tamamlanır da

Lamba bekler durur onu ateşleyecek olan alevi.


Aşk

Eksik kalmaz o asla! – Düşüverir göklerden,

Kadim ıssızlıklardan ona doğru kanat açtığı yerden,

Süzülüp yaklaşır narin kanatlar üzerinde

Bahar günü alnımız ve göğsümüz etrafında dönerek,

Kaçıp gider gibi olur da kaçarken dönüverir,

Acılar tatlı olur, hem keyifli hem kaygılı.

Kimi gönüller kaybolup gider genel olanda,

Oysa en necipleri, kendilerini vakfeder biricik olana.


Zaruret

Ama bak şimdi yine oluyor, yıldızlar nasıl istediyse öyle:

Kural ve yasa; ve tüm istençler

Yalnızca birer istemdir çünkü yapmalıyızdır onu,

Ve istenç karşısında keyfilik bürünür suskunluğa;

En çok sevilenler, azarlanıp atılır kalplerden,

Katı mecburiyete boyun eğer istenç ve heves.

İşte görünürde özgürüzdür biz böyle, epey senenin ardından

Daha da daralmışızdır oysa, başta olduğumuzdan da çok.


Umut

Fakat böyle bir sınırın, böyle sarsılmaz bir duvarın

Pek de itici kapısının açılır kilidi,

Dursa bile kadim kayalıkların yaşı kadar!

Bir varlık kıpırdamaktadır hafif ve dizginsizce:

Kat kat bulutun, sis ve sağanak yağmurların

Üzerinden yükseltir bizi, onunla birlikte ve sayesinde kanatlandırıp

İyi bilirsiniz siz elbette onu, tüm iklimlerde uçuşup durandır;

Tek bir defa çarpar kanadını – ve bırakıveririz ardımızda asırları.


Johann Wolfgang Goethe

Kaynak: “Urworte. Orphisch”, Werke (Hamburger Ausgabe), Band 1: Gedichte und Epen I, Verlag C. H. Beck, München: 1996, s. 359-360.

Çeviren: Kaan H. Ökten, 06/2021